SOSYAL FOBİ
Sosyal fobi (sosyal anksiyete bozukluğu), kişinin küçük düşeceği ya da utanılacak davranışlar sergileyeceği endişesiyle, sosyal ortamlardan ya da belirli eylemlerin gerçekleştirileceği durumlardan belirgin ve sürekli şekilde korku duyması ve bu ortamlardan/durumlardan kaçınması olarak tanımlanmaktadır.
Sosyal fobide birey başkalarının kendisini değerlendirebileceğini düşündüğü sosyal ortamlarda yoğun bir kaygı duyar. Bireyin yetersiz, sıkıcı ve sevimsiz biri olarak değerlendirilmeyle ilgili kaygıları oldukça fazladır. Performans sergilerken ya da başkaları ile etkileşime geçerken kızarıklık, titreme, terleme, ağız kuruluğu gibi anksiyetenin bedensel belirtilerini fazlaca yaşar, konuşurken kekeleyebilir. Kaygılarının farkedilmesiyle rezil olabileceği, gülünç duruma düşebileceği korkusu taşırlar. Bu kişiler sosyal etkileşimin olacağı ortamlardan mümkün olduğunca kaçma, zorunlu durumlarda ise belirli davranış kalıpları sergileme (partide en arkaya oturma, kafede fincanı sıkıca tutma, derste cevabını bildiği halde sorulan soruya el kaldırmama vb) suretiyle anksiyeteleriyle baş etmeye çalışırlar.
Sosyal fobi, özgül fobileri takiben ikinci en sık görülen anksiyete bozukluğudur. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Hastalık genellikle erken ergenlik döneminde başlamakta, ancak psikiyatriye başvuru yıllar sonra ortalama 30’lu yaşlarda olmaktadır.
Tedavi
Sosyal fobi tedavisinde psikoterapi, ilaç tedavisi ya da her ikisi beraber kullanılmaktadır. Hastalığın tedavisinde birçok psikoterapi modeli bulunmakla birlikte, Bilişsel Davranışçı Tedavi (BDT) birinci basamak tedavi olarak kabul edilmektedir. BDT; psikoeğitim, korkuyu tetikleyen öğelerin bulunması, işlevsiz temel inançların ele alınması, bilişsel yeniden yapılandırma ve korkulan durumlara aşamalı maruz bırakma ile duyarsızlaşmayı sağlama, kaçınma ve güvenlik sağlayıcı davranışların ortadan kaldırılması gibi unsurları içerir. İlaç tedavileri içerisinde ise seçici serotonin geri alım inhibitörleri, serotonin nöradrenalin geri alım inhibitörleri, benzodiazepinler ve betablokerler yer alır. Benzodiazepinler sosyal fobide etkili olmakla birlikte bağımlılık-kötüye kullanım potansiyeli ve güvenlik sağlayıcı davranış geliştirme riski nedeniyle dikkatle kullanılmalıdır.
