YAS TERAPİSİ
YAS
Yas tepkisini ortaya çıkartan kayıplar çok çeşitli olmakla beraber, yas denildiğinde genellikle ilk akla gelen geri dönüşsüz bir kayıp olan “ölüm” dür. Bunun yanında ayrılık, iş kaybı, sağlık kaybı ve yaşlanma gibi gençliğin kaybı gibi çeşitli benzeri durumlarda da yas tepkisi ortaya çıkabilir. Çünkü her kayıp bireyin daha önce kurulmuz düzeni ve dengesini bozar. Yas süreci içerisinde yaşama karşı sergilenen tutumda büyük bir değişiklik meydana gelse de bu durum hastalıklı olarak algılanmaz ve müdahaleye gerek kalmadan zaman içerisinde üstesinden gelineceği farz edilir. Hatta yas sürecine müdahalenin tam tersine, sürecin yaşanmasını sekteye uğratacağı ve zararlı olduğu düşünülmektedir.
Genel olarak normal yas tepkisi şu şekilde gözlenir;
Şok ve inkar : Kaybın hemen arkasından yaşanan şok ve hissizlik dönemidir. Bu dönemde inkar ve inanmama gözlenir. Kızgınlık ve isyan : Bu dönemde kaybeden kişiye özlem kızgınlıkla kendini gösterir, kişi her yerde kaybettiğini arar. Pazarlık : Bu dönemde kişi yaratıcı ile pazarlık etme girişimlerinde bulunur. Bu aşamada temel düşünce “başıma gelenleri kabul edeceğim ancak bazı şartlarım var” şeklindedir. Artık kayıp kabul edilmeye kayıp sonrası hayatın koşulları gözden geçirilmeye başlanmıştır. Depresyon : Kişi kendini büyük bir boşlukta gibi hissedebilir. Ruh halinde düzensizlikler, yalnızlık duygusu, sosyal çevreden uzaklaşma görülebilir. Bununla birlikte ağlama, iştah bozuklukları, kayıptan önceki gibi iş yapamama görülebilir. Bu belirtiler bireysel farklılıklarla kişiden kişiye göre değişebilir. Kabullenme: Kişi yaşanılan kaybı kabullenir ve eski yaşamına geri döner.
Yas tutma süreci; yaşanılarak tamamlanması gereken normal bir süreçtir. Normal yas sürecini yaşayamayan kişilerde ikincil ruhsal ve bedensel sorunlar gelişebilir. Kaybın sosyal olarak inkarı, ölen kişinin son hastalığına ait bedensel şikayetlerin ortaya çıkması ve bu nedenlerle psikiyatri dışı hekimlere başvuru, sosyal çevre ilişkilerinde bozukluk veya gerileme, duygusal olarak donuk tepkiler verme, sosyal olarak uzaklaşma, iş yaşamı ve sosyal hayatıyla ilgili kararsızlık veya yanlış kararlar, ölenin eşyalarının saklanması, sık sık mezara gitme, ölenle ilgili konular konuşulurken ağlama ve 6 ay süre ile bu sıkıntıların devam etmesi patolojik yani normal olmayan /hastalıklı yas’ı düşündürür.
Tedavi
Yas terapisi, danışanın kayıpa ilgili çözülmemiş duygularını çözmek ve yası tamamlama sürecinde, kişinin sıkıntılarıyla başa çıkma becerilerini arttırmak ve normal hayata dönmesini sağlamak amaclarını taşır. Komplike yas belirtilerini azaltmak bu sayede mümkün olur. Komplike yas ağır yaşanan ve işlevsiz davranışların göründüğü ve matemi yaşayıp tamamlama sürecine gitmeyi engelleyen bir durumdur. Yas terapisinde kişinin yasını anlamlandırması ve ayrılma çatışmasını çözmesi sağlanır. Çatışma çözülmeye çalışılırken, kişinin daha önceden yaşadığı ve kaçtığı duygularda gündeme alınır. Bunu başarmak için terapist sosyal destek de sağlamalıdır. Yas çalışmasında özellikle kişinin yas tutmasına izin verilir ve buna ortam sağlanır buna yönelik çevre düzenlemesi yapılır.
